Jaren geleden schreef ik onderstaande column bij een workshop van Freya; vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen.
In Rotterdam staat een beeld van Zadkine: ‘De verwoeste stad’. Ik ken het beeld van kind af aan onder de verbasterde bijnaam ‘De man met het gat’. Het beeld herinnert aan het gebombardeerde Rotterdam van de Tweede Wereldoorlog. Voor mij ligt de betekenis van het beeld niet in het gedenken van het bombardement, maar in zijn uiterlijk en zijn bijnaam. Hiermee voel ik me verbonden. Ik heb ook een gat in mijn lijf, een gat in mijn hart.
Wij hebben geen kinderen. Al onze energie hebben we erin gestoken, mijn man en ik. Eerst gewoon ‘proberen’, zoals dat zo mooi heet. Nou, dat is geen straf. Vervolgens wat beter getimed proberen, dan wordt het al minder leuk. Daarna ivf, een keer of 10 met alle terugplaatsingen meegeteld. Leuk is het dan al lang niet meer. En wat is het resultaat, na 10 jaar? We zijn ‘ongewenst kinderloos’.
Onze omgeving kent onze geschiedenis en onze ervaringen. Tijdens de eerste stappen in het medisch circuit waren we nog wat gesloten, maar gaandeweg vertelden we er meer en vaker over. Aan familie en vrienden, aan collega’s. Belangstellend en meelevend waren de reacties als er weer een behandeling was mislukt, ook al kende ons verhaal weinig nieuwe kanten. “Ja, we zijn vreselijk teleurgesteld en verdrietig. De behandelingen gaan wel goed, alleen de innesteling wil maar niet lukken. Daar is geen aanwijsbare reden voor, dus we proberen het nog een keer. Misschien lukt het dan wel”. We worden het behandelen moe, raken het vertrouwen in het mogelijke succes kwijt. We stoppen ermee.
Er wordt begrijpend geknikt als we aangeven te stoppen met de ivf-behandelingen. “Jullie zijn al zo lang bezig, het is goed om er een punt achter te zetten. Het leven gaat door, jullie moeten ook verder”. Voor de mensen in onze omgeving staat deze punt er dan ook direct. En dan wordt het stil. Doodstil.
Niemand vraagt meer aan ons hoe het gaat. Niemand lijkt te snappen dat het rationele besluit om te stoppen niet automatisch samengaat met het opgeven van je kinderwens. Hallo, wat denken jullie nou? Och wat jammer, en nu weer over tot de orde van de dag?
Maar zo werkt het niet! Waar we zo lang op hebben gehoopt, zo hard voor hebben gevochten, is een verloren zaak gebleken. Natuurlijk gaat ook ons leven door, en daar proberen we samen het beste van te maken. Maar in alles wat we doen, is een gat. Een gevoel van teleurstelling, van gemis. Op allerlei manieren worden we hiermee geconfronteerd, soms totaal onverwacht. Confrontaties waarvan de buitenwereld zich niet bewust is, omdat ze niet weten hoe het is om ongewenst kinderloos te zijn.
Ik moet vaak denken aan ‘De man met het gat’. Alleen, waar de man van het beeld wordt gekenmerkt door het gat, is mijn gemis onzichtbaar. Niemand die het ziet.